Rośliny wskaźnikowe, czyli mówiąc prościej, chwasty, to takie rośliny, na podstawie których możemy odczytać odczyn gleby i jej skład chemiczny, obecność składników mineralnych i poziomu kwasowości (pH).
Służą one do naturalnej diagnozy ziemi i pomagają w dostarczaniu składników odżywczych. Niektóre rośliny rosną tylko w wybranych warunkach i dzięki ich występowaniu możemy ocenić, jakie warunki glebowe panują w danym miejscu.
Azot to jeden z najważniejszych składników odżywczych dla roślin. Na jego obecność w glebie wskazują, na przykład takie rośliny, jak pokrzywa, gwiazdnica pospolita, podagrycznik, cykoria podróżnik, serdecznik pospolity, czy rdest. Jeśli jednak w danym miejscu zauważymy obecność fiołka trójbarwnego, koniczyny białej, babki lancetowatej, czy wrzosu zwyczajnego, to będzie to oznaczało, że mamy do czynienia z niedostatkiem azotu.
Innymi, ważnymi składnikami dla roślin są także fosfor i potas. Dzięki nim rośliny kwitną i są w stanie o wiele lepiej przetrwać zimę. Jeśli chcemy dowiedzieć się, czy w glebie zawarte są te pierwiastki, warto wypatrywać obecności takich roślin, jak wiechlina łąkowa i koniczyna biała. Niedostatek tych składników odżywczych wskazują mietlnica pospolita, tomka wonna i śmiałek darniowy.
Jeśli zastanawiasz się, czy gleba ma w sobie dużo wapnia, to wypatruj takich roślin jak oset zwisły, mak polny, blekot pospolity, ostrożeń polny, ostróżeczka polna, gorczyca polna, miłek wiosenny, lucerna sierpowata czy świerzbnica polna. Na nieobecność wapnia będą wskazywały fiołki trójbarwne, rumian polny, maruna bezwonna, pięciornik srebrny, szczaw polny, rumianek pospolity czy chaber bławatek.
Istnieje także kilka prostych trików na sprawdzenie odczynu gleby, czyli poziomu pH. Można do tego użyć specjalnego miernika, ale także niektóre rośliny zdradzą nam, czy gleba jest odczynu kwaśnego czy obojętnego. Idealnymi roślinami są słynne hortensje, które niemal każdy ma w ogrodzie. Kolor ich kwiatów zależy właśnie od kwasowości gleby. Im bardziej kwaśna ziemia, tym bardziej niebieskie kwiaty. Im bardziej obojętna, tym bardziej różowe.
Nie dotyczy to jednak odmian o białych i zielonkawych kwiatach, ani hortensji bukietowej. Należy też pamiętać o tym, że jeśli zakupiliśmy hortensję w doniczce i posadziliśmy ją do ogrody razem z tą ziemią, to hortensja pokaże nam odczyn przede wszystkim tej ziemi. Hortensja bardzo nie lubi odczynu zasadowego i w takiej glebie nie przetrwa.
Ponadto na glebach kwaśnych, czyli takich, których pH jest niższe niż 7, znajdziemy, między innymi koniczynę, szczaw polny, borówki, wrzosy, jaskier, fiołki trójbarwne, skrzyp polny, czy też sporek wiosenny. Gleby zasadowe, czyli takie o pH wyższym niż 7 przyciągają rośliny typu babka zwyczajna, tobołek polny, jasnota biała, mak polny, dziurawiec, wilczomlecz, dymnica pospolita oraz pokrzywa żegawka.
Pokrzywy potrzebują też mało światła, co nie jest idealne dla roślin konopi. Z kolei bez czarny potrzebuje dużo światła. Miejsce, w którym rosną i bzy i pokrzywy, będą również z reguły oferować dobre warunki dla roślin konopi. Z kolei tam, gdzie rośnie żurawina, prawdopodobnie będzie trochę wilgotno, nawet w gorące lato. Żurawina w ogóle nie toleruje suszy.
Podobnie jak podagrycznik biały, również trawa kanapowa jest wskaźnikiem luźnej, bogatej w próchnicę gleby. Jeśli te rośliny występują w wybranym miejscu, to można założyć, że mamy do czynienia z dobrą glebą.