Charakterystyka patogenu
Gronowiec szary, znany również jako Botrytis cinerea, to jeden z najgroźniejszych patogenów atakujących konopie. To grzyb pleśniowy o charakterystycznym, szaro-popielatym nalocie, który rozwija się przede wszystkim w wilgotnym i ciepłym środowisku. Może infekować nie tylko konopie, ale także wiele innych roślin uprawnych, m.in. winorośl, pomidory czy truskawki. Jego zarodniki są wyjątkowo odporne i potrafią przetrwać w glebie lub resztkach roślinnych przez długi czas, co utrudnia całkowitą eliminację patogenu.
Objawy infekcji
Pierwsze symptomy często są mylone z innymi problemami uprawowymi. Pojawia się słodkawo-zgniły zapach, liście w pobliżu kwiatostanów stają się miękkie i łatwo odchodzą od łodygi, a wewnątrz pąków widoczny jest szary lub brunatny nalot. Pleśń rozwija się od środka, rozprzestrzeniając się na zewnątrz, przez co bywa trudna do zauważenia we wczesnym stadium. Zainfekowana łodyga przybiera ciemnoszary lub czarny kolor, sprawiając wrażenie zbutwiałej. W zaawansowanej formie gronowiec potrafi w ciągu kilku dni zniszczyć całą roślinę.
Cykl rozwojowy grzyba
Zarodniki gronowca przenoszone są przez wiatr, wodę lub na odzieży i narzędziach hodowcy. Gdy trafią na odpowiednie warunki – wysoką wilgotność i ograniczoną cyrkulację powietrza – szybko kiełkują. Największe zagrożenie pojawia się w okresie kwitnienia, kiedy pąki są zwarte i trudno dostępne dla powietrza. Grzyb infekuje tkanki poprzez rany, miejsca złamane lub osłabione, a także przez naturalne otwory roślinne. W ten sposób kolonizuje roślinę od środka, powodując jej stopniowe obumieranie.
Czynniki sprzyjające infekcji
- Wilgotność powyżej 50% w fazie kwitnienia,
- temperatura poniżej 20°C w nocy, sprzyjająca kondensacji wilgoci,
- brak cyrkulacji powietrza,
- podlewanie roślin wieczorem lub w nocy,
- gęsto posadzone rośliny ograniczające przepływ powietrza,
- pozostawione resztki organiczne w growroomie lub na polu.
Zapobieganie
Najważniejszym elementem ochrony przed gronowcem szarym jest profilaktyka. Hodowca powinien utrzymywać wilgotność na poziomie poniżej 50% w fazie kwitnienia, zapewnić odpowiednią wentylację i usuwać nadmiar liści w gęstych partiach roślin. Podlewanie należy wykonywać rano, aby rośliny zdążyły przeschnąć przed nocą. Warto także regularnie kontrolować pąki i łodygi – szybkie wykrycie infekcji pozwala odciąć zainfekowane fragmenty, zanim grzyb zdąży rozprzestrzenić się dalej.
Metody zwalczania
Zaatakowanych roślin nie da się w pełni uratować. W przypadku infekcji należy natychmiast usunąć porażone części i odkazić narzędzia oraz miejsce cięcia etanolem. Przy dużym rozprzestrzenieniu grzyba najlepszym rozwiązaniem jest wyrzucenie całej rośliny, aby uchronić resztę uprawy. Na rynku dostępne są także środki biologiczne, oparte na pożytecznych mikroorganizmach (np. Trichoderma), które mogą ograniczać rozwój gronowca. Ważna jest także rotacja upraw i dokładne czyszczenie growroomu między kolejnymi cyklami.
Dlaczego nie wolno spożywać zainfekowanych roślin?
Spleśniałe rośliny zawierają toksyny wytwarzane przez Botrytis cinerea, które są silnie szkodliwe dla zdrowia. Mogą wywoływać reakcje alergiczne, infekcje płuc i inne poważne problemy zdrowotne. Z tego powodu jakiekolwiek próby suszenia czy palenia spleśniałych kwiatów są skrajnie niebezpieczne.
Podsumowanie
Gronowiec szary to podstępny i groźny patogen, który przy nieodpowiednich warunkach może w krótkim czasie zniszczyć znaczną część uprawy. Kluczem do sukcesu jest zapobieganie – kontrola wilgotności, zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza i higiena w uprawie. Raz zaatakowana roślina nie ma szans na uratowanie, dlatego najlepszą ochroną jest utrzymywanie optymalnego klimatu i reagowanie na pierwsze oznaki choroby.